Noord-Brabant:
pilot Duurzame wegverlichting
Oefenen met langlopend partnerschap
Status: monitoring en evaluatie
Object: wegverlichting provinciale weg
Pilot-partners: Provincie Noord-Brabant, Dura Vermeer en Hoeflake Infratechniek
Waarom doet men mee?
Duurzaamheid loopt als een rode draad in veel beleidsterreinen van de Provincie Noord-Brabant. In infrastructurele projecten zoekt de provincie altijd naar oplossingen die het milieu en het klimaat het minst schaden, bijvoorbeeld door toepassing van hoogwaardige secundaire materialen. Elke 4 jaar stelt Noord-Brabant een duurzaamheidbalans op. De uitkomsten leveren pijnpunten aan voor het maatschappelijk debat over deze onderwerpen.
Van alle provincies is Noord-Brabant het verst met as a service bij infra-objecten. Al sinds begin 2019 loopt daar de Circulaire Weg-pilot met SMARTduurzame, energiezuinige LED-verlichting langs de provinciale weg tussen ‘s-Hertogenbosch en Veghel. De bevindingen zijn zeer bemoedigend. De ervaringen en behaalde resultaten tot dusver worden nu geëvalueerd.
Overkoepelende leervraag
In de pilot onderzoeken de provincie en de aannemers of met het verleggen van de verantwoordelijkheid naar de aannemer forse stappen kunnen worden gezet op het gebied van veiligheid, circulariteit en duurzaamheid bij infra-objecten. En ook of as a service inderdaad de extra innovatieprikkels geeft waarop men hoopt. De pilot biedt de aannemers volop ruimte om het maximale resultaat te realiseren als het gaat om veiligheid circulariteit, duurzaamheid, efficiency en kostenbesparingen. Specifiek: hoe kan de inzet van data worden gebruikt voor het optimaliseren van de dienst (in dit geval: wegverlichting) en het aantonen van de gevraagde effecten? Hoe werk je samen in zo’n langdurig partnerschap? En hoe schaal je de best practices op naar andere provinciale infra-objecten?Pilot: wegverlichting traject ‘s-Hertogenbosch-Veghel
De pilot wordt uitgevoerd binnen de bestaande traditionele onderhoudsovereenkomst voor de N279. Dura Vermeer is daar al langer verantwoordelijk voor het totale wegonderhoud van de provinciale weg tussen ‘s-Hertogenbosch en Veghel.
De wegverlichting langs het 17 km lange traject tussen Den Bosch en Veghel wordt in de pilot uitgevoerd als echte as a service-dienst. De aannemers zijn eigenaars van de lichtmasten en ‘leasen’ de wegverlichting voor een vast bedrag per kwartaal aan de provincie. Ze zijn zelf verantwoordelijk voor een ongestoorde werking en het onderhoud van de meer dan 400 lichtmasten.
Zo ‘slim’ mogelijk exploiteren
Het as a service-contract prikkelt Dura Vermeer en Hoeflake om de verlichting zo duurzaam, energiezuinig en ‘slim’ mogelijk te exploiteren. De verlichting wordt verzorgd met zeer energiezuinige LED-lampen die heel lang meegaan. Door de verlichting dynamisch af te stemmen op de weersomstandigheden, het buitenlicht en de verkeersintensiteit, wordt nooit meer energie verbruikt dan nodig is. En omdat hierdoor minder van de armaturen wordt gevergd, gaan ze nog veel langer mee en hoeven ze minder snel te worden vervangen.
Verlichting doseren op basis van weer- en verkeergegevens
De lichtmasten worden via internet op afstand aangestuurd vanuit een centraal softwaresysteem. Dit systeem doseert de verlichting op basis van actuele weer- en verkeergegevens. Alle pilotdata worden verzameld en verwerkt door een onafhankelijk databedrijf. Deze gegevens dienen als input voor de monitoring en evaluatie.
Besparingen van 40-60% in praktijk haalbaar
Op Schiphol verzorgt Philips al langere tijd de verlichting als as a service-dienst. Daarmee zijn besparingen van 40 tot 60% op het energieverbruik bereikt. In Brabantse pilot hoopt men op vergelijkbare spectaculaire sprongen.
Belangrijkste leervragen:
- Biedt as a service de juiste prikkels voor echte innovatie en verrassende nieuwe concepten?
- Welke stappen kunnen er worden gezet op het gebied van energiebesparing, levensduur en circulariteit?
- Hoe gaan we als provincie en aannemers om met onze nieuwe verantwoordelijkheden?
- Hoe verwerken we de nieuwe verantwoordelijkheden in een contract?
- Hoe werken we optimaal samen in een (langlopend) as a service-contract?
- Hoe maken we de gezette stappen meetbaar en aantoonbaar, zodat we ze goed kunnen monitoren en evalueren?
- Tot welke besparingen kan deze aanpak leiden in de eigen provinciale organisatie?
- Hoe kan deze aanpak worden opgeschaald naar andere infra-objecten?
Waar staan we nu?
De pilot kwam traag op gang, omdat zowel de provincie als de aannemers nog geen best practices als voorbeeld hadden. Ook het vastleggen van de nieuwe rollen en verantwoordelijkheden in de samenwerking nam veel tijd in beslag. Vooral de rol en werkwijze van de inkooporganisatie verandert namelijk aanzienlijk. In een as a service–contract heeft de opdrachtgever veel minder directe invloed op het werk van de aannemer. In die rol Hoe kan hij die regierol loslaten, de aannemer voldoende vrijheid en ruimte geven om te excelleren en tegelijkertijd afdwingen wat is afgesproken? Tijdens de uitvoering van de pilot zelf deden zich geen vervelende verrassingen voor. De beoogde forse besparingen en duurzaamheidswinst lijken inderdaad te worden waargemaakt. 47% minder energie verbruik over dezelfde periode het jaar ervoor. Waarbij dezelfde soort LED armaturen gebruikt werden.Hoe verder?
De pilot loopt sinds begin 2019. De reeds behaalde resultaten worden gemonitord en geëvalueerd. Als de evaluatie daartoe voldoende aanleiding geeft, wordt het as a service-contract verlengd met maximaal 6 jaar.
‘Dit is een quote’
Ric Vergeer
Project manager duurzame infra-innovaties bij Provincie Noord-Brabant
